Fori.vn – Sản phẩm tốt – giá tốt nhất
“VI HÀNH”
(Trích “Những bức thư gửi cô em họ” do tác giả tự dịch từ tiếng An Nam)
- Hắn đấy!
- Đâu phải!
- Đúng mà! Anh đã bảo là chính hắn đấy.
- Chắc thật à ? Em thì em đã thấy hắn ồ trường đua, trông hắn có vẻ nhút nhát hơn, lúng ta lúng túng hơn cơ, có cả cái chụp đèn chụp lên cái đầu quấn khăn, các ngón tay thì đeo đầy những nhẫn.
- Thế hay là hắn đã đem tất cả các thứ đó đến tiệm cầm đồ rồi? Nhưng mà nhìn kỹ xem kìa! Chẳng phải vẫn cái mũi tẹt ấy, vẫn đôi mắt xếch ấy, vẫn cái mặt bủng như vỏ chanh ấy đấy .’?
- ừ nhỉ, thì cũng có thể là anh đúng. Nhưng hắn đến đây làm gì nhỉ trong đường xe đỉện ngầm này, và tụi các ông quan bà kiếc[1] [2] đi theo thì đâu cả ?
- Có khi đã gửi tuốt ồ kho hành lý nhà ga đê đi chơi vi hành đấy.
Đấy, cô em họ thân mến của tôi! Tôi đã thuật lại y nguyên câu chuyện giữa một đôi bạn trẻ ngồi cùng toa xe với tôi. Họ ngấu nghiên trông tôi với cặp mắt ma mãnh, tò mò, nhưng lại ra bộ không nhìn tôi gì cả.
Cuộc đối thoại tiếp diễn như sau:
- Thê em nghĩ thê nào về người khách của chúng ta ? người con trai hỏi, ngõ tôi là một đấng Hoàng thượng và tưồng rằng tôi không hiểu họ nói gì với nhau.
- Hắn còn làm mình bật cười hơn nữa cơ lúc hắn đeo lên người hắn đủ cả bộ lụa là, đủ cả bộ hạt cườm, người bạn gái anh ta trả lòi.
- Hạt châu báu đấy chứ! Em thích có chỗ châu báu ấy quá đi, chứ còn gì!
- Em mà có ấy à, thì em cô tình đánh mất đi, để được báo chí nói đến, và thế là được trở thành một ngôi sao. Thế còn anh, anh nghĩ gì về người dân bảo hộ của chúng ta nào ?
- ích cho chúng ta lắm đấy. Cái lò ồ Găngbe đã bán rồi. Cái rương của Hêra Miếcten cũng đã thanh toán rồi. Vụ án người bị chặt ra từng khúc thì không thu hút được công chúng lắm vì không thuộc giới thượng lưu. Và thê là cái kho giải trí của chúng sắp cạn ráo như B.Đ.D[3] [4] vậy. Nhật báo chẳng còn cái gì để bôi bác lên giấy cả. Đúng lúc đó thì…
- Đổi xe ồ đây chứ[5] anh yêu ơi ?
- Không, ga sau. Đúng lúc đó thì có một anh vua đến với chúng ta
- Em thì em thích SáclcVhơn. Với lại, vua, thì tốn lắm.
- Đâu có! Thế em còn nhố buổi dạ hội thuộc địa ở nhà hát ca vũ đấy chứ ? Phải trả những nghìn rưởi phrăng đế xem vợ lẽ nàng hầu vua Cao Miên, xem tụi làm trò leo trèo nhào lộn của sư thánh xứ Cônggô[6] [7] [8] [9]; hôm nay thì chúng mình có mất tí tiền nào đâu mà được xem vua đang ngay cạnh ? Nghe nói ông bầu Nhà hát Múa có định ký giao kèo thuê đấy….
Tàu đỗ, cặp trai gái bưốc xuống, mắt cứ liếc nhìn trộm tôi, và tôi thì buồn cười quá, bỗng đâm ra nghĩ, và nghĩ đến cô. Tôi như còn trông thấy cái ngày mà cô với tôi, đôi chúng ta, như đôi chim ấy thôi, đậu vắt vẻo trên đầu gốĩ ông bác thân yêu, nghe bác kể chuyện cổ tích. Tôi nhố chuyện vua Thuấn, vì muốn đích thân tai nghe mắt thấy dân có bằng lòng mình không, nên cải trang làm dân cày đi dò la khắp xứ. Lại nhố chuyện vua Pie nước Nga đi làm thợ và đến làm việc ỏ các công trường nưóc Anh. Bên những bậc cải trang vĩ đại ấy muốn đi sâu vào cuộc sống của nhân dân, ngày nay, còn có những ông hoàng, ông chúa, đê tiện việc riêng và vì những lý do không cao thượng bằng, cũng “vi hành” đấy.
Tôi không được rõ ý đồ nhà “vi hành” của chúng ta ra sao. Phải chăng là ngài muốn biết dân Pháp, dưới quyền ngự trị của bạn ngài là Alếchxăng đệ có được sung sướng, có được uống nhiều rượu, và được hút nhiều thuốc phiện bằng dân Nam, dưới quyền ngự trị của ngài, hay không? Phải chăng ngài muốn học sử dụng (theo kiểu Pháp) cái liềm của nhà nông cùng cái búa của thày thợ để sau cuộc ngao du, đem về chút ấm no mà đám “dân” bất hạnh của ngài tối nay hoàn toàn chang biết đến? Hay là, chán cảnh làm một ông vua to, bây giờ ngài lại muốn nếm thử cuộc đời của các cậu công tử).
Thế nào thì thế, ít lâu nay tôi đã trở thành một đấng Hoàng thượng bất đắc dĩ. Bất cứ tôi đi đâu, là có người nhìn tôi, ganh tị tôi, mỉm cười với tôi, tán tụng tôi, đi theo tôi.
Cô em thân mến, hẳn cô bảo tôi rằng, thế là cái bánh xe vô lượng nó đã quay rồi đấy. Đến nay, tất cả những ai ở Đông Dương có màu da trắng đều là những bậc khai hoá, thì bây giờ đến lượt tất cả những ai có màu da vàng đều trở thành hoàng đế ở Pháp.
Cô không thể tưởng tượng được cảnh đón tiếp tốt đẹp người ta dành cho chúng tôi ở đây. Quần chúng cứ là tự phát mà biểu lộ nhiệt tình khi vừa thoáng thấy một đồng bào ta. Những tiếng “hắn đấy!” hay “xem hắn kìa!” là những lời chào mừng kín đáo và kính trọng mà chúng tôi thường gặp dọc đường.
Cái vui nhất là ngay đến Chính phủ cũng chang nhận ra được khách thật của mình nữa, và để chắc chắn khỏi thất thố trong nhiệm vụ tiếp tân, Chính phủ bèn đối đãi với tất cả mọi người An Nam vào hàng vua chúa và phái tuỳ tùng đỉ hộ giá tuốt! Đó là những người phục vụ thầm kín, rụt rè, vô tư và hết sức tận tụy. Các vị chang nề hà chút công sức nào đê bảo vệ bọn tôi, và giá cô được trông thấy các vị ân cần theo dõi tôi chang khác bà mẹ hiền rình con thơ chập chững bưốc đỉ thứ nhất, thì hắn cô phải phát [10] [11] ghen lên được về nỗi niềm âu yếm của các vị đốĩ với tôi. Có thể nói là các vị bám lấy đế giày tôi, dính chặt với tôi như hình với bóng. Và thật tình là các vị cuống cuồng cả lên nếu mất hút tôi chỉ trong dăm phút! Cô thử nghĩ, làm sao mà không xúc động sâu xa được, khi được đốĩ đãi như thế?
Ngày nay, cứ mỗi lần ra khỏi cửa, thật tôi không sao che giấu nổi niềm tự hào được là một người An Nam và sự kiêu hãnh được có một vị hoàng đế.
NGUYỄN ÁI QUỐC
Báo L’Humanité, ngày 19-2-1923.
[1] Quả chanh ỏ châu Ãu vỏ màu vàng bủng.
[2] Ses mandarins et mandarines. Chơi chữ, do trong tiếng Pháp, Mandarin có nghĩa là ông quan và mandarine có nghĩa là quả quýt; theo quy tắc từ vựng học thì, bình thường ra, muôn chuyển giống đực sang giông cái phải thêm “e” sau từ chỉ giống đực. Ớ đây, chỉ chuyển được phần nào ý đùa sang bản dịch tiếng Việt. Có thê dịch: ông quan bà kiếe.
[3] Nhà cầm quyền các nước tư bản thường dùng những tin “thòi sự” giật gân để dẫn dắt quần chúng sao lãng đấu tranh chính trị. Mấy câu chuyện vừa nhắc đến là một sô” vụ giết người lấy của ít nhiều “ly kỳ”, có thật, xảy ra ỏ Pháp lúc bấy giò.
[4] Nguyên bản: B.I.C. (Banque d’Indochine). Ngân hàng Đông Dương.
[5] Tiếng Pháp chỉ nói “đổi”; thường nói “đổi xe” nhưng thật ra là “đổi tuyến xe”. Hệ thống xe điện ngầm Pari gồm nhiều tuyến gặp nhau ỏ một sô” trạm nhất định, ở đó, có thể chuyến từ tuyến này sang tuyến khác.
[6] Charlot: Vai hề nối tiếng của điện ảnh do diễn viên kiêm đạo diễn nổi tiếng Anh Sácli Saplin sáng tạo.
[7] Les aerobates du marabout de Congo, cả danh hiệu sư thánh đạo Hồi (“marabu”), cả tên nước Cônggô ở đây đều là phiếm chỉ.
[8] Le manager du Guignol. (Guignol là tên vai chính trong trò rối, sau dùng rộng ra đê chỉ con người ngây ngô hoặc câu chuyện lô’lăng).
[9] Alexandre Millerand: Tổng thống Pháp lúc bấy giờ. Gọi Tổng thống Pháp theo kiểu chỉ vua chúa: “Alếchxăng đệ nhất”, là để nhấn mạnh tính hài hưổc của đoạn văn, đồng thời là để nêu rõ sự lỗi thời của vua chúa, tức cũng là để châm biếm Khải Định chua cay hơn.
[10] Trong nguyên bản chữ “dân” được viết bằng chữ Việt.
[11] Petits ducs. Có nghĩa là tiểu công hay công tưổc bé. Ớ đây, tác giả giễu cợt rất tinh vi và chơi chữ rất tế nhị: tiếng Pháp vốn có thành ngữ coi những ông hoàng Nga mà tưổc hiệu là đại công (grand-duc) là những tay ăn chơi bừa bãi.
Để lại một bình luận
Hãy trở thành người đầu tiên bình luận!