"SỞ THÍCH ĐẶC BIỆT"

Từ khi đến Pari, Khải Định, Hoàng đế nước An Nam đã thành mục tiêu bao vây theo như thường lệ của một số bà buôn son bán phấn. Họ đã dâng lên Ngài Ngự nhiều bức thư nồng nàn tinh tứ và nhiều tấm ảnh khêu gợi. Nhưng Khải Định vốn là bậc hiền triết,

Ngài Ngự bèn truyền đem tất cả thư và ảnh ấy vứt vào sọt rác, và ai hỏi, Ngài Ngự cũng đều từ chối không trả lời gì hết.

Ong Anbe Xarô đã trả lời một mỹ nhân hỏi về việc đó như sau:

• Áy, Hoàng thượng Ngài có những sở thích rất đặc biệt.

Bà này rất đoi ngạc nhiên và muốn hỏi cặn kẽ thêm, nhưng ông Bộ trưởng Bộ Thuộc đìa đã đánh trống lảng:

• Hoàng thượng Ngài chỉ thích đọc sách thôi.

Bà ta lại hỏi:

• Thế hiện giờ Hoàng thương đang đọc gì?

Ong Anbe Xarô trả lời:

• Platông.

(Nghe Lỏm)

Bảo rằng Hoàng đê Khải Định là bậc hiền triết, điều đó ta không nghi ngờ gì cả. Nhưng hiền triết thì cũng không phải là không cần lễ độ, và chúng tôi mạn phép kính tâu Hoàng thượng rằng cử chỉ của Ngài dù uy nghi đến đâu chăng nữa nhưng vẫn hoàn toàn thiếu lịch sự. Riêng chỉ nghĩ rằng những bà lịch sự kia, vì ham chuộng những cái của vua chúa mà bị khinh miệt một cách phũ phàng như thê ắt không khỏi sẽ trút tất cả mối căm thù ghê gốm của các bà vào những đề tài về Hoàng thượng, là người ta cũng đủ run lên rồi. Quan lốn Bộ trưồng vốn có tài ăn nói. Ông lại rất am hiểu chữ nghĩa của nưốc ông. Vậy mà câu ông trả lời mỹ nhân lại rất mập mò. Ông dùng chữ "sồ thích đặc biệt", thật ra là muốn nói gì nhỉ? Có phải ngẫu nhiên mà, mặc dầu vừa mối chân ưốt chân ráo tối cái thành phô" ánh sáng này, Đức Hoàng thượng rất ư thông thái và đầy tâm hồn nghệ sĩ đã làm quen được ngay vối một nghệ sĩ nổi tiếng và một thi sĩ lừng danh rồi chăng? Đặt câu hỏi như thế, chính là đã trả lời rồi đó. Sau khi mỹ nhân muốn hỏi cặn kẽ thêm, và sau khi quan lốn Bộ trưởng đánh trống lảng, thì cái câu nói mập mờ rất hùng biện kia vẫn còn tiếp tục thêm rằng: tuy trong chữ 2 có chữ Thé (như Víchto Huygô từng nói), chúng ta vẫn không tin rằng Hoàng thượng lại hạ cô" đến những tác phẩm của người thầy học của Arixtôt, vì Hoàng thượng vẫn luôn luôn phải có người thông ngôn mối hiếu được tiếng Pháp (và cả tiếng Hy Lạp nữa) kia mà. Cho nên khi ông Bộ trưỏng nói rằng Hoàng thượng hiện đang đọc Platông là ông chưa nói hết cái chữ mà ông định nói: Chắc là ông định nói chữ Platô...ních^{[1] [2]} đấy mà.

Amicus Plato, sed magis amica ^}

Và chúng tôi xin trả lời:

"Ông bạn Platông ơi, Hoàng thượng chỉ thích xem thôi".

NG.A.Q.

Báo Le Paria, số 5, ngày 1-8-1922. ^[3]

[1]  Théétète, tên một bài đốì thoại của Platông bàn về tri thức và cơ sỏ của triết học, viết vào khoảng năm 369 trước công nguyên. Tác giả viết câu này để nói ý rằng chữ Platông ỏ câu sau cũng còn dùng dở vần.

[2]  Platonique nghĩa đen là theo học thuyết Platông: thuần tuý lý tưởng. Nghĩa bóng là vô hiệu lực. Ớ đây, muốn ám chỉ bệnh liệt dương của Khải Định.

[3] Nghĩa là Tôi rất quý Platông nhưng đối vái tôi, sự thật còn quý hơn nhiều. Đây là một câu châm ngôn rút trong tác phẩm của Amôniuyt, nhan đề là Cuộc đời của Arixtốt.