Thị trường – Giáo trình kinh tế học vĩ mô

Thị trường – Giáo trình kinh tế học vĩ mô

Nền kinh tế thị trường là một cơ chế tinh vi để phối hợp mọi người, mọi hoạt động và mọi doanh nghiệp thông qua hệ thống giá cả và thị trường.

Thị trường và cơ chế thị trường

Thị trường là một cơ chế trong đó người mua và người bán một thứ hàng hoá hoặc dịch vụ tương tác với nhau để xác định giá cả và số lượng.

Trong hệ thống thị trường, mọi thứ đều có giá cả, đó là giá cả hàng hoá hoặc dịch vụ được tính bằng tiền. Giá cả thể hiện mức mà người tiêu dùng và các nhà sản xuất tự nguyện trao đổi các loại hàng hoá khác nhau. Giá cả hoạt động như một tín hiệu đối với nhà sản xuất và người tiêu dùng. Nếu người tiêu dùng muốn mua nhiều hàng hoá hơn nữa, thì giá hàng hoá sẽ tãng và lúc này nó phát tín hiệu cho người bán là cần cung ứng nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu có một hàng hoá bị tồn kho quá nhiều, nhà sản xuất sẽ giảm giá. Với mức giá thấp hơn, nhiều người tiêu dùng sẽ muốn mua hàng hoá đó nhiều hơn, nhưng vì giá thấp người sản xuất lại muốn sản xuất ít hơn. Kết quả là sự cân bằng giữa người mua và người bán được duy trì. Giá cả sẽ kết hợp các quyết định của nhà sản xuất và người tiêu dùng trên thị trường. Giá cả tăng làm giảm lượng tiêu dùng và khuyên khích người sản xuất. Ngược lại, giá cả giảm xuống sẽ khuyến khích người tiêu dùng và không khuyến khích người sản xuất.

Toàn bộ hàng hoá tiêu dùng và các yếu tố sản xuất đều có sự mua bán trên thị trường thông qua các hình thức khác nhau.

Cân bằng thị trường

Trong nền kinh tế, các lực lượng hoạt động có thể làm thay đổi cung cầu. Khi cân đối tất cả các lực hoạt động của nền kinh tế, thị trường sẽ tìm được sự cân bằng cung cầu. Vậy, cân bằng thị trường, thể hiện sự cân bằng giữa tất cả các người mua và người bán khác nhau. Các hộ gia đình và các doanh nghiệp đều muốn mua hoặc bán một số lượng hàng hoá nhất định tuỳ thuộc vào giá cá. Thị trường tìm ra giá cân bằng, đồng thời thoả mãn nhu cầu của người mua lẫn người bán. Tại mức giá mà người mua muốn mua cũng chính là mức giá mà người bán muốn bán là sự cân bằng giữa cung và cầu.

Cơ chế thị trường là một hình thức tổ chức kinh tế trong đó người tiêu dùng và người sản xuất tác động lẫn nhau qua thị trường để đồng thời giải quyết ba vấn đề cái gì, như thế nào và cho ai.

Giải quyết ba vấn đề kinh tè cơ bản thông qua thị trường

Cân bằng giữa cung và cầu trong từng thị trường riêng lẻ, nền kinh tế thị trường đồng thời giải quyết ba vấn để kinh tế cơ bản: cái gì, như thế nào và cho ai.

Hàng hoá hoặc dịch vụ gì sẽ sản xuất được xác định thông qua lá phiếu bằng tiền của người tiêu dùng.

Các hàng hoá được sản xuất như thế nào được xác định bằng sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất. Cách tốt nhất để các nhà sản xuất giữ mức giá cạnh tranh và tối đa hoá lợi nhuận là giảm chi phí sản xuất nhờ áp dụng các phương pháp sản xuất hiệu quả nhất.

Hàng hoá sản xuất cho ai. Ai là người tiêu dùng và tiêu dùng bao nhiêu, phụ thuộc rất lớn vào cung – cầu các yếu tố sản xuất trên thị trường. Việc phân phối thu nhập giữa các cá nhân được xác định bằng lượng yếu tố sở hữu và giá cả các yếu tố đó. Khi cộng tất cả các khoản thu nhập cá nhân lại, chúng ta có được mức thu nhập thị trường của mọi người.

Chú ý: phân phối thu nhập không chỉ được xác định bằng các ỉực của thị trường. Những người cố tài sản thừa kế sè giần hơn ngưch không có tài sản gì. Lao động nam thường có thu nhập cao hơn ỉao dộnẹ nữ mặc dù họ có cùng trình độ học vấn và tay nghé. Chính sách thuế và trợ cấp cỏ vai trò quan trọng trong thực hiện chức năng phán phối công bằng…Tất cả các yếu tố này hoạt dộng trong khuôn khổ thị trườìĩg để quyết định việc phân phối thu nhập.

Hình 1.4 cho thấy bức tranh tổng quát về người tiêu dùng và người sản xuất quan hệ với nhau để xác định nên giá cả và số lượng hàng hoá đầu vào, đầu ra.

Các hộ gia đình, mua hàng hoá và bán các yếu tố sản xuất. Hộ gia đình sử dụng thu nhập do các yếu tố sản xuất mang lại và dùng nó để mua hàng hoá của những người sản xuất. Người sán xuất bán hàng hoá và mua các yếu tố sản xuất. Người sản xuất xác định mức giá các hàng hoá của họ trên cơ sở chi phí sản xuất và các tài sản khác.

Giá cả hàng hoá trên thị trường được xác định trên cơ sở cân đối nhu cầu của hộ gia đình với mức cung của người sản xuất. Giá cả thị trường yếu tố sản xuất được xác định trên cơ sở cân đối giữa cung của hộ gia đình với cầu của các nhà sản xuất.

ở đây có hai loại thị trường. Phía trên là thị trường hàng hoá đầu ra, nhu cầu tiêu dùng của hộ gia đình có quan hệ với mức cung ứng của các nhà sản xuất để xác định cần sản xuất hàng hoá gì. Phía dưới là thị trường hàng hoá đầu vào, phản ánh tương tác giữa nhu cầu hàng hoá đầu vào của các nhà sản xuất và khả năng cung ứng của xã hội về yếu tố sản xuất trên thị trường để xác định mức thu nhập của hộ gia đình, và thu nhập này sẽ ảnh hường tới việc sản xuất hàng hoá cho ai. Cạnh tranh của các nhà sản xuất để mua các yếu tố đầu vào và bán lượng hàng hoá sản xuất sẽ xác định việc sản xuất hàng hoá như thế nào.

Giáo trình kinh tế học vĩ mô